شرحی از سیر تحولات بیمه مسئولیت حرفه ای مهندسین ناظر و طراح با شرح دقیق بیمه Claim Base ، مقایسه هزینه خرید بیمه های مسئولیت مهندسی بصورت ادعا محور با حادثه محور ، شرح مختصری از بیمه گروهی نظام مهندسی استان تهران ، شرح بیمه مسئولیت مجریان ذیصلاح ، بیمه مسئولیت پیمانکاران جزء ، شرح مختصری از بیمه مدیریت آپارتمان ، شرح حقوقی بیان ” الزام مالک به بیمه ساختمان ” در قراردادها

توجه بسیار مهم : مرجع حقوق مهندسی ایران هیچ پیشنهادی برای نوع بیمه نامه انتخابی شما ندارد و تمامی عکسها و مستندات ارایه شده برای بیمه ها جنبه آموزشی دارد و ما نمایندگی هیچ شرکت بیمه ای را نداریم.

متن پیش روی برگردان فایل صوتی است که به همت گروه نگارش آماده و در اختیار شما قرار گرفته است.

مرجع حقوق مهندسی ایران همیار و همراه جامعه مهندسی ایران

• در ابتدای این جلسه خداوند متعال را شاکریم که توانسته ایم 100 جلسه از مباحث حقوق مهندسی را به علاقه مندان این مباحث آموزش دهیم . مباحث گذشته در واقع می توان گفت که مباحثی مقدماتی و به نوعی پیش نیاز مباحث آینده بودند و این اعتقاد وجود دارد که مباحث آینده مقداری سنگین تر و پیشرفته تر باشند .
• سرفصل اصلی این جلسه به طور کامل در رابطه با بیمه می باشد و مطلب اول در این رابطه ، بیمه کلیم بیس claim base یا ادعا محوری برای بیمه مسئولیت حرفه ای مهندسان محاسب و ناظر می باشد . اما قبل از آن لازم است به شرح تحولات چند ساله بیمه مسئولیت حرفه ای مهندسان پرداخته شود تا مقدمه ای در این باب ذکر شده باشد و اذهان برای  ادامه مطالب آماده گردد.در طول سالهای گذشته زحمات زیادی کشیده شد تا بتوان سازمان های ذیربط و شرکت های بیمه ای را راضی کرد تا کارهای سالهای گذشته مهندسان را که حتی پایانکار هم گرفته اند و در حال بهره برداری هستند را تحت پوشش بیمه مسئولیت حرفه ای مهندسان قرارداد و برای اولین بار در سال 1391 بیمه ایران شعبه خانم انوری، کارهای گذشته مهندسان را تحت پوشش بیمه قرارداد و در سال 1392  کارگزاری آقای خیری ؛ بیمه سرمد هم به این نوع پوشش بیمه مهندسان رضایت داد و بعد از آن  شرکت های بیمه ای دیگر هم به این جمع اضافه شدند.

• بیمه کلیم بیس یا ادعا محوری که مدتی است توسط بیمه سرمد انجام میشود قبلاً در ایران وجود نداشت و بیمه های موجود در بازار حادثه محوری می باشند . پایه واساس بیمه های ادعا محوری به سال 1960 در انگلستان برمیگردد و بعدها در کانادا و آفریقا و ترکیه و خیلی دیگر از کشورها توسعه یافت. در ابتدای بحث لازم است برای درک بهترمطلب؛ بیمه حادثه محور را با مثالی تشریح کنیم تا بیمه ادعا محور بهتر قابل درک باشد .

فرض کنید که شما مهندس ناظر یک ساختمانی بودید که 10 سال قبل پایانکار گرفته است . اما در این تاریخ یکی از سنگهای نما از نما جدا شده و سقوط کرده و بر سر یک عابری اصابت کرده و باعث فوت او می شود و پرونده به دادگاه کیفری رفته و نسبت های درصد تقصیر توسط کارشناسان مشخص می شود و مهندس ناظر وقت هم تقصیر می گیرد.آنچه که دربیمه نامه های متداول وجود دارد این است که ؛ اگر حادثه در زمان اعتبار بیمه نامه اتفاق افتاده باشد بیمه آن را پرداخت میکند. حال شما به عنوان مهندس ناظر این ساختمان اگر دارای بیمه نامه باشد و بیمه نامه حال حاضر شما اعتبار داشته باشد بیمه سهم شما را پرداخت خواهد کرد که به این نوع بیمه های بیمه های حادثه محور گویند.اما این گونه بیمه نامه های حادثه محور دارای ضعفی جدی هستند و آن مربوط به پرونده های حوادثیست که زمان وقوع حادثه درآنها منجز نیست یعنی اینکه حادثه در یک تاریخ و ساعت و زمان بخصوصی اتفاق نیافتاده است؛ بلکه منشاء حادثه در طول زمان اتفاق میافتد مانند پرونده های نشست ساختمان .

• فرض کنید که ساختمانی حدود 10سال قبل پایان کار گرفته وبعد از حدود 4 سال بهره برداری؛ساکنین متوجه نشست ستونها و ترک درساختمان میشوند و کار ساکنین به شکایت و محاکم قضایی کشیده می شود و مهندس ناظر هم تقصیر گرفته و در زمان شکایت ساکنین؛ مهندس ناظر بیمه مسئولیت حرفه ای ناظر و طراح داشته و بیمه نامه ناظر، اعتبار داشته است.خوب با توجه به این موضوع بعضی از شرکت های بیمه مانند شرکت بیمه ای خانم انوری که بیمه ایران میباشد این نوع بیمه ها را پرداخت میکند.اما متاسفانه این گونه تعهدات در متن بیمه نامه ها به صراحت ذکر نشده است که این یکی از اشکالات این گونه بیمه نامه های حادثه محوری میباشد.

بازخوانی پروندة مربوط به بیمه نامه حادثه محوری

در یک پروژه ساختمانی 8 واحده در غرب تهران که بر روی زمین بکر ساخته شده بود و پایان کار در سال 1386صادر شده بود در حدود سالهای 1388 نشست ساختمان شروع می شود و این نشست تا سال 1392 ادامه پیدا میکند و وقتی شرایط ساختمان حاد میشود ساکنین اقدام به شکایت از سازنده و مهندس ناظر میکنند.وقتی که ساکنین تامین دلیل کردند و کار به محاکم قضایی و دادگاه کشیده شد؛ در آن زمان مهندس ناظر بیمه نامه معتبر داشت که حتی سالهای قبل را هم می توانست پوشش دهد .اما واحد پرداخت خسارت بیمه از پرداخت خسارت به مهندس ناظر امتناع کرد و دلیلش هم این بود که گفتند این شرکت بیمه  خسارات حادثه محور را پرداخت خواهد کرد و در این ساختمان حادثه ای اتفاق نیافتاده است و نشست پیش آمده تدریجی بوده است بنابراین خسارتی پرداخت نخواهد شد .

در حدود سالهای 1393 با تحقیق و پژوهشی که جناب مهندس کامیار میررضوی درخصوص نوع بیمه های مسئولیت مهندسی در کشور انگلستان انجام دادند با بیمه ادعا محور یا کلیم بیس (claim base ) آشنا شدند و در این نوع بیمه ها در انگلستان روال کار بدین صورت است که اگر در زمانی که حادثه ایی جانی و یا مالی اتفاق می  افتد در صورتی که از زمان بروز حادثه تا زمان شکایت شاکیان پرونده ؛ اگر مهندس مربوطه بیمه مسئولیت حرفه ای داشته باشد و تاریخش معتبر باشد که پرداخت می شود اما اگر در این فاصله زمانی هم حتی مهندس ناظر اگر بیمه نداشته باشد و در خصوص تهیه بیمه نامه تا قبل از شکایت شاکی ، اقدام نماید باز هم به دلیل اینکه در آن کشور برای مهندس ناظر ارزش و اعتبار قائل هستند ؛ بیمه خسارات را به مهندس ناظر پرداخت می کند .

• پس با توجه به ترجمه متن بیمه نامه های کشور انگلستان؛که دارای مفاهیمی آموزنده و مفید می باشد اینگونه برداشت شده است که این گونه بیمه نامه های ادعا محور؛ به شرطی خسارت پرداخت می کنند که ادعای خسارت در زمان اعتبار بیمه نامه باشد اما یک شرط مهمی دارد و آن که تا قبل از صدور بیمه نامه هیچ گونه ادعایی برای ساختمانهایی که مهندس؛ محاسبه و نظارتش را بر عهده داشته است ؛ وجود نداشته باشد . این گونه بیمه نامه ها ؛ بهترین و قوی ترین نوع بیمه نامه ها هستند. بنابراین با توجه به پیگیری جناب مهندس کامیار میررضوی و تشکیل جلسات متعدد با مدیران ارشد بیمه ایران و بیمه سرمد، برای اولین بار در ایران ؛ بیمه نامه ادعامحور یا کلیم بیس درکارگزاری بیمه سرمد نمایندگی آقای مهندس خیری صادرشد.که در پیوست نمونه ای  از بیمه نامه صادر شده که بند 8 آن اشاره به بیمه کلیم بیس دارد را مشاهده می کنید.

• همانگونه که مشاهده میفرمائید در بند 8 این بیمه نامه کلیه کارهای گذشته مشروط بر اینکه تا این تاریخ هیچگونه ادعایی نسبت به ساختمانهای تحت نظارت ، بیمه گذار در محاکم قضایی وجود نداشته باشد را تحت پوشش قرارداده است و این جای بسی خوشحالی دارد که در ایران تا چند سال قبل هیچکدام از شرکت های بیمه ای ، اعتقادی به بیمه های ادعا محور نداشتند ؛ اما هم اکنون این موضوع به وقوع پیوسته است و مسئولیت مهندسان را تحت پوشش خود قرارداده است.

• قابل ذکر است که با توجه به نوپا بودن بیمه نامه های ادعا محور، قیمت این نوع بیمه نامه ها باتوجه به مسئولیت هزینه بردارشان ؛ نسبت به بیمه های حادثه محور گران تر است اما وقتی کارگزارانی که این نوع بیمه نامه ها را ارائه میدهند تعدادشان زیاد شود به دلیل رقابت ؛ قیمت ها پایین می آید.

موضوع قابل توجهی که لازم است مهندسان ناظر بدانند این است که در صورتی که در یک کارگاه ساختمانی ؛ کارگر افغانی بدون مجوزی بر اثر حادثه ای فوت کند شرکت های بیمه ای حتماً باید خسارت سهم تقصیر ناظر را پرداخت کنند زیرا  مسئولیت به کارگیری کارگرغیر مجاز بر عهده مهندس مجری ذیصلاح و سازنده می باشد نه مهندس ناظر.بنابراین شرکت های بیمه ای مطابق تمام پرونده های موجود که توسط مهندس کامیار میررضوی پیگیری و به نتیجه رسیده است؛ موظفند این خسارت را به مهندس ناظر پرداخت نمایند .

• موضوع بعدی در خصوص بیمه مسئولیت مجریان ذیصلاح میباشد.با توجه به تحقیقات و پژوهش چند ساله درخصوص شرکت بیمه ایران ؛ دربیمه نامه مسئولیت کارفرما در قبال کارکنان ؛کلوزی وجود دارد به نام کلوز 4 ؛ یعنی پوشش مجری ذیصلاح ؛در صورتی که نام مجری ذیصلاح در پروانه ساختمانی درج شده باشد و اگر نام مجری ذیصلاح در پروانه درج نشده باشد در صورت بروز هر گونه حادثه ای بیمه به مجری ذیصلاح خسارتی پرداخت نمیکند.این امکان وجود دارد بعد از صدور پروانه و درحین اجرای کار سازنده با یک مهندس مجری ذیصلاحی ؛ قرارداد اجرا منعقد نماید و نام این مجری در پروانه درج نشده باشد، بنابراین درصورتی، بیمه به این مجری؛ آنهم فقط و فقط درزمان احداث پروژه، تعلق میگیرد که؛ در بیمه نامه خریداری شده توسط سازنده ، در قسمت نام سایر بیمه گذاران نام این مجری نوشته شده باشد. اما نکته قابل توجه برای مجریان ذیصلاح اینجاست که اکثر بیمه نامه ها ؛ زمان بهره برداری و سالها بعد از احداث ؛ را به هیچ عنوان پوشش نمیدهند فقط یک کارگذاری وجود دارد که تا10سال قبل ،کار مجریان را تحت پوشش قرارمیدهد و آنهم یکی از کارگذاریهای بیمه میهن بوده که البته هزینه این بیمه نامه کمی گران میباشد و مسئولیت مجریان ذیصلاح را تحت پوشش دارد به شرط آنکه نام مجری در پروانه ساختمانی  درج شده باشد.

• متاسفانه تا چندی پیش هیچ گونه بیمه مسئولیتی برای پیمانکاران جزء وجود نداشت اما با پیگیری های جناب مهندس میررضوی از طریق گفتگو با مسئولان بیمه ایران؛ موفقیتی دراین زمینه حاصل شد و توانستند منحصراً برای کارگزاری خانم انوری مجوز طرح مخصوصی اخذ نمایند که از طریق این بیمه نامه پیمانکاران جزء تحت پوشش مسئولیت های جانی قرار گیرند (مطابق تصویرپیوستی). قابل ذکر است در این بیمه نامه باید یا نام کلیه کارگران زیر نظر پیمانکار جزء در بیمه نامه ذکر شود یا اینکه آدرس تک تک کارگاههایی که این پیمانکار جزء در آن فعالیت دارد و شاغل است در بیمه نامه درج گردد.در غیر اینصورت بیمه نامه صادر نخواهد شد .

موضوع بعدی در خصوص بیمه نامه مدیر آپارتمان می باشد که لازم است این گونه بیمه نامه ها کلوز مطالبات تامین اجتماعی هم داشته باشد که متاسفانه در هیچ نمایندگی بیمه ای این کلوز قابل خریداری نیست و امیدواریم که به زودی این مورد هم مُحَقَق گردد. اما لازم است که مدیران آپارتمان که مسئولیت سنگینی هم دارند نسبت به اخذ بیمه نامه مسئولیت مدیر آپارتمان اقدام نمایند .

توجه بسیار مهم : مرجع حقوق مهندسی ایران هیچ پیشنهادی برای نوع بیمه نامه انتخابی شما ندارد و تمامی عکسها و مستندات ارایه شده برای بیمه ها جنبه آموزشی دارد و ما نمایندگی هیچ شرکت بیمه ای را نداریم.